Vorige week bezocht ik toevallig in één week de exposities van twee spraakmakende schilders: de Nederlandse Jan Sluijters en de Engelse Sir Stanley Spencer.
Normaal gesproken zou ik deze twee kunstenaars niet met elkaar vergelijken, omdat hun werk behoorlijk van elkaar verschilt. Alleen doordat ik hun werken zo kort na elkaar bekeek, ging ik toch ook zoeken naar de overeenkomsten. Allebei hebben ze meerdere zelfportretten gemaakt, zoals vanzelfsprekend de meeste kunstenaars. Je hebt jezelf natuurlijk altijd bij de hand als gewillig studiemateriaal.
Beiden worden ze gezien als pioniers van het modernisme. Achteraf. Want in hun begintijd werden deze tijdgenoten als controversieel gezien en hebben ze redelijk wat kritiek voor hun kiezen gekregen. Daar houdt wat mij betreft de gelijkenis wel zo ongeveer op.
Spencer zwevend tussen hemel en aarde
Stanley Spencer
Stanley Spencer schilderde heel verhalend vaak Bijbelse thema’s in een magisch realistische stijl. Met herkenbare attributen en mensen uit zijn eigen omgeving. Vooral zijn familie, vrienden en dorpsgenoten uit Cookham. Het dorp waar hij het grootste deel van zijn leven woonde. Zijn werk is heel gedetailleerd, bijna grafisch, veelal in donkere matte kleuren. Zelfs zijn landschappen en portretten hebben een wat lugubere uitstraling en een vervreemdend effect. Bij het zien van ‘twee naakten met lamsbout’ in de Kunsthal in Rotterdam griezel ik bijna van het rauwe vlees en de grauwe huid.
Sluijters kleurrijk aards
- Jan Sluijters
De kleurrijke schilderijen van Sluijters trekken mij juist aan. Bij Bal Tabarin in het Singer Museum in Laren kan ik bijna niet stil blijven staan, wil ik zelf dansen. Zo schittert en bruist het schilderij.
Met mijn neus er bovenop wil ik ontdekken hoe hij de kleuren heeft opgezet, de sfeer van het elektrische licht zo betoverend weergeeft. Hoe hij de veelal ongemengde felle kleuren in losse streken of stippen direct op het doek heeft gebracht. En met het oneigenlijk gebruik van kleuren als groen en rood op een blanke huid zulke treffende portretten heeft gemaakt.
Sluijters experimenteerde een groot deel van zijn leven met veel verschillende stijlen als post-impressionisme, fauvisme, symbolisme, art nouveau, kubisme en futurisme. Welke stijl hij ook hanteerde voor zijn landschappen, stadgezichten en portretten, altijd herken je zijn kleurrijke losse toets.