In tijden heb ik niet zo’n mooie film gezien. In één woord: magisch!
Ruim anderhalf uur heb ik ademloos gekeken naar een film zonder gesproken of geschreven woord. Het ene moment kijk ik naar een heilige plaats boven op een berg in Myanmar, dan weer naar dansende mannen in een gevangenis in de Filipijnen, of naar een batterij werkende Chinezen in een kippenfabriek.
De beelden rijgen zich aaneen als een ononderbroken ketting. De muziek laveert er verstild spiritueel tussendoor. Dan ineens word ik bijna in mijn stoel gedrukt door een zwaar bombastische beat. Continu word ik heen en weer geslingerd tussen vertedering, verwondering en afschuw. Regelmatig besef ik hoe nietig ik als mens ben.
Bron: Barakasamsara.com van regisseur en Ron Fricke en producer Mark Magidson
Gewoon gewoon
Ze lachen te hard
Ze lachen te veel
Ze zijn te druk
Ze durven te veel
Ze denken te veel aan zichzelf
Ze vinden zichzelf te geweldig
Ik ben gewoon gewoon
Japanse berg wijsheid
Echoes Infinity, Gravity and Grace – Shinji Ohmaki, 2013
Een berg boeken treft mij als ik de eerste ruimte van de tentoonstelling Now Japan betreed. Ik houd van lezen en van bergwandelen dus daar zal het vast mee te maken hebben.
Als een kat sluip ik om het werk heen, zover de lijntjes ‘Niet betreden’ het mij toestaan. Met mijn neus vlak boven de grond inspecteer ik de witte lap met rode bloemetjes. Verhip, dat is geen verf, maar rood poeder! Bovenop de boekenberg staat een glaasje met hetzelfde poeder. Hier en daar heeft een boek op de grond het poeder weggeveegd en een spoor getrokken. Achter de berg ligt een landschap van zwarte bloemmotieven op een witte vloer, in de verte staat een tafel met nog meer poederbloemen in allerlei kleuren. Her en der staan glaasjes. Sommigen zijn leeg – anderen gevuld met kleurpoeder.
Het lijkt wel een soort sprookjeslandschap. De tafel kan ik alleen niet zo goed plaatsen in dat landschap. Gelukkig biedt het bijschrift mij houvast.
Bol van Japanse symboliek
De kunstenaar Shinji Ohmaki heeft met zijn installatie Echoes Infinity, Gravity and Grace inderdaad een landschap gecreëerd waarbij het kleed verwijst naar de zentuin van Ryoan-ji in Kyoto. De tafel vormt een horizon en afhankelijk van de invulling door de kijker – dat ben ik dus – kan je de opgaande of ondergaande zon zien. Tja, met een beetje fantasie zie ik het nu ook.
De berg boeken stelt een echo van de vulkaanberg Fuji voor die een grote rol speelt in de Japanse cultuur. De naam Fuji staat voor vernieuwing. Volgens Wikipedia wordt de vulkaan als heilig beschouwd. De boeken zelf staan voor de kennis die de mens opbouwt en daarmee ook voor vernieuwing. De vijftien lege glazen op het witte kleed met de zwarte motieven verwijzen naar de vijftien stenen in de zentuin van Ryon-ji. Het getal vijftien staat in Japan symbool voor perfectie.
Wow! Het werk zelf vond ik al fascinerend, maar door de onderliggende betekenis krijgt het voor mij nog een extra dimensie.
Bron: Kunsthalkade.nl, Wikipedia.org
________________________________________________________________________
De expositie Now Japan is nog te zien tot 2 februari 2014 in Kunsthal KAdE in Amersfoort.
De intocht van Christus in Jeruzalem
De intocht van Christus in Jeruzalem, Jan van Scorel, ca. 1526
Het Lockhorstdrieluik is ook wel bekend als het Drieluik met de intocht van Christus in Jeruzalem. Dat verklaart direct het tafereel wat je op het middenpaneel van dit drieluik ziet.
Het is een drukke bedoening daar bovenop de berg. De man met de baard op de ezel moet vast Jezus zijn. De palmtak in zijn hand symboliseert een pelgrim die een bedevaart naar Jeruzalem maakt. Later werd de palmtak ook het symbool voor een heilige die de marteldood is gestorven, zoals Jezus zelf de marteldood aan het kruis is gestorven.
Zijn volgelingen
De vrouw met de rode mantel en gele jurk die ernaast loopt, zou dat Maria Magdalena herself zijn? De mannen rondom Jezus houden hun kleurrijke kleren beschermend tegen hun borst gedrukt. Dat zullen wel zijn apostelen zijn. Patrick de Rynck schrijft in het boek De kunst van het kijken – Iconografie van de Europese schilderkunst 14de-18de eeuw dat de man met de grijze baard helemaal vooraan Petrus voorstelt. De man met het rode haar is Judas – die op dit schilderij al de beloning voor zijn komende verraad in een geldbuidel in zijn hand houdt. De man met het rode gewaad vlak naast Judas lijkt met zijn wijzende vinger ons te willen waarschuwen voor de verrader.
Warm welkom
De half op haar knieën gehurkte vrouw legt een zwart kleed – of misschien is het wel haar eigen omslagdoek – voor Jezus op de grond neer. De man schuin achter de vrouw houdt ook al zijn mantel klaar om deze uit te spreiden. De mensen rechts van Jezus zijn hem vanuit Jeruzalem tegemoet gelopen om hem te verwelkomen. De meesten met palmtakken in hun hand. Patrick de Rynck schrijft in het eerder genoemde kunstboek dat op de katholieke feestdag Palmpasen deze gebeurtenis wordt herdacht.
Jeruzalem in een reis door tijd
Schuin achter de mensenmenigte in vagere kleuren is Jeruzalem te zien, ervoor de Cedron-vallei. Het schijnt dat dit het beeld van Jeruzalem uit Jan van Scorel zijn tijd is en niet zoals het er in Christus’ tijd uitzag.
Op het schilderij zijn veel realistische details te ontwaren: vooraan de oostelijke stadsmuur met de Gouden poort en daarachter het grote Tempelplein met de rotstempel. Aan de noordzijde ligt de Grafkapel met twee koepels en een vierkante klokkentoren. Achter de stad rijst de citadel op. Aan de zuidzijde is de El Aksa moskee zichtbaar. En links van de stad zie je nog de berg Zion met kloostergebouwen.
Goed zijn huiswerk gedaan
Volgens de documentatie van het Centraal Museum is deze topografisch correct weergegeven beeltenis van de stad gebaseerd op een prent naar het stadsgezicht Civitas Hierusalem door Herman van Borculo. Jan van Scorel maakte zelf tijdens zijn reis naar Jeruzalem ook pentekeningen die hij later in zijn atelier in Utrecht in schilderijen uitwerkte.
Goed voorbeeld doet volgen
Als je naar de compositie kijkt, zie je dat deze min of meer schuin door de midden is gesneden. In de driehoek linksonder is het kleurgebruik heel rijk met verzadigde kleuren en gebeurt van alles – daardoor komt dit deel als het ware naar voren. Het vlak rechtsboven is rustig en veel lichter met pastel groen, blauw en zandkleur, en wijkt daardoor als het ware naar de achtergrond. Hoe kwam Jan van Scorel op het idee om dit schilderij op deze manier te schilderen? Volgens het Centraal Museum heeft hij de diagonale compositie ontleend aan de Zondvloed van Michelangelo in Sixtijnse kapel in Vaticaanstad. In de mensfiguren is de invloed van Rafaël zichtbaar.
Ook toen gold kennelijk al de regel: beter goed gejat dan slecht bedacht. Het resultaat mag er dan ook zijn.
Bronnen: www.centraalmuseum.nl , www.wikipedia.org, De kunst van het kijken – Iconografie van de Europese schilderkunst 14de-18de eeuw, Patrick de Rynck
_______________________________________________________________________
De intocht van Christus in Jeruzalem en ander werk van Jan van Scorel is te bewonderen in het Centraal Museum. Lees meer over Het Lockhorstdrieluik en Drie heiligen op het linker paneel en Nog meer heilige verhalen op het rechter paneel.
Bushalte
He je je eigen bushalte
Geschrokken spring ik opzij
Glitter-UGGS snellen me voorbij
Een restje Energydrank
om haar rood gestifte mond
Vliegt in roze spetters rond
Eh sorry hoor
Wie jij of ik
Moe je een mep in je mik
Een bek als een scheermes
Klaar om te fileren
En in pekel te marineren
Zwarte kohlranden die priemen
Of ik het dan niet zie
Nee en zij zelf ook nie