Blik der herkenning

Monsieur Jacques - Oswald Wenckebach

Monsieur Jacques – Oswald Wenckebach, 1956

Bijna botste ik vorige week tegen deze heer aan. Nadat ik van de schrik was bekomen keek ik nog eens goed naar deze meneer. ‘Hé, ik ken u. Met uw lange jas, uw tot een scherpe driehoek opgetrokken wenkbrauwen en uw neus in de lucht.’ Maar waarvan toch?

Na even diep in mijn geheugen graven, wist ik het weer. ‘Ja, ik kom u regelmatig tegen in Utrecht. Op het Servaasbolwerk – tegenover de Sterrewacht om precies te zijn. Sterker nog: laatst hebben we met de beeldentour stilgestaan bij u en uw hondje. Uw naam staat zelfs op de sokkel. Nou ja, niet echt uw naam, maar wat u doet. Vandaar dat u zo naar de lucht staat te staren, en geen oog heeft voor uw eigen hondje die daar zo triestig ineengedoken zit. U heeft het te druk om u te bekommeren om uw eigen zielige hondje….´

Evenbeeld
Ik zei net dat ik tegen dezelfde meneer aan botste, maar zeker weten doe ik het niet. Misschien heeft wel dezelfde heer voor deze beelden model gestaan. Misschien ook niet. Zeker is dat deze twee gelijkende beelden van dezelfde kunstenaar zijn: Oswald Wenckebach.

Toch zijn ze niet helemaal uit hetzelfde hout gesneden of liever gezegd uit hetzelfde brons gegoten. Er zijn ook een paar verschillen. De ene is alleen, de ander vergezeld door een hondje. Waar ik door de titel van het beeld weet dat De spoetnikkijker duidelijk ergens naar kijkt, lijkt Monsieur Jacques voor de ingang van het Kröller-Muller Museum in zijn eentje in het niets te staren.

Uw blik verraadt niets
´Zeg, Monsieur Jacques, waarnaar staat u te staren? Of staat u misschien op iemand te wachten? Zo met uw nette lange jas aan, hoed in de handen op de rug. Uw hautaine blik geeft niets prijs. Maar dan ook helemaal niets. Aan uw schepper kan ik het ook niet meer vragen, want die is allang dood. Toch was het leuk even nader met u kennis te maken. En te ontdekken dat u onderdeel was van de Nederlandse inzending van de Wereldententoonstelling 1958 in Brussel.

Nou, dag en tot ziens!’

De spoetnikkijker - OswaldWenckebach,

De spoetnikkijker – OswaldWenckebach, 1957

Op atelierbezoek

20130808-212743.jpg

Talloze malen ben ik er overheen gelopen en langs gefietst zonder dat ik iets in de gaten had.

Tot we op een bloedhete maandagmiddag met de vrijwilligers van het Centraal Museum een rondleiding kregen langs beelden in Utrecht. Of liever gezegd: een selectie van beelden. Want om alle beelden te zien, heb je aan een dag niet genoeg, zelfs een week niet…..

Onze rondleider had ons aan het begin van onze beeldentour al nieuwsgierig gemaakt. Hij zou ons de kers op de taart laten zien. En dat was Atelier Manenburg in het oude verdedigingsbolwerk zeker!

Niet in de laatste plaats, omdat het buiten snikheet was. Toen we achter de grote groene deuren door de donkere gang naar beneden liepen, voelden we de kou langs onze blote benen omhoog kruipen. De geur van oude vochtige kelders en natte klei drong in onze neusgaten. We waren met stomheid geslagen toen we vervolgens midden in een grote open ruimte belandden met een enorme lichtkoepel. Het daglicht stroomde binnen op de beelden en beelden in wording. We wisten van gekkigheid niet waar we moesten kijken. Als kleine kinderen in een snoepwinkel.

Overal om ons heen stonden beelden: groot en klein, van mens en dier, in brons en steen. Beelden in klei nog maar half af. Daar tussendoor vitrinekasten gevuld met kleinere werken. De meeste – of misschien alle – beelden op de bovenverdieping zijn van de inmiddels overleden beeldhouwer Pieter d’Hont.

Pieter d’Hont is in 1940 in dit atelier begonnen. Hij mocht deze ruimte gebruiken om het beeld Wijsheid voor de Spinozabrug te maken in opdracht van de gemeente Utrecht. Vervolgens is hij nooit meer weggegaan en zijn vele beelden in dit atelier onder zijn handen ontstaan. De meesten staan in Utrecht, waaronder van Anne Frank op het Janskerkhof. Ook heeft hij hier meerdere malen Koningin Beatrix geportretteerd, die het atelier zelf ook heeft bezocht.

Na D´Hont zijn dood heeft het atelier jarenlang leeggestaan. Gelukkig zet sinds 2005 een nieuwe generatie beeldhouwers de traditie op deze bijzondere plek voort. En gelukkig heb ik door de rondleiding weer een bijzondere kunstenaar en plek in Utrecht ontdekt.