Niets is wat het lijkt

Bush Molenaar - Hugo Kaagman

Bush Molenaar - Hugo Kaagman

Al jaren kom ik langs dit Delfts blauwe tafereeltje op de buitenmuur van het Centraal Museum zonder er speciaal aandacht aan te schenken. Totdat ik laatst de vraag kreeg naar meer werk van deze kunstenaar wist ik niet dat dit werk van Hugo Kaagman was. En dat het helemaal geen lief tafereeltje is. Twee bommenwerpers droppen hun lading boven de Hollandsche molen…..

Van underground…
Toen ben ik me verder in zijn werk gaan verdiepen en ontdekte ik dat hij ook bekend is als de ‘Stencil King’ en ‘Spray Artist’.  In de jaren ’70 begon hij met graffiti op straat. In die tijd beschilderde hij ook een Amsterdams kraakpand met zebrastrepen, waarna het pand de naam Zebrahuis kreeg. Daar bracht hij samen met Diana Ozon de Koecrandt uit. Een gestencild punkblaadje, genoemd naar de eeuwig aangekoekte wc-rand in huis….

Een paar van zijn werken uit die tijd kun je nu zien in het Centraal Museum Utrecht bij de expositie over de punktijd ‘God Save The Queen’. Deze tentoonstelling was voor mij een leuke opfriscursus over de tijd waarin ik als Fries provinciaaltje opgroeide met Donald Duck en de SamSam. Amsterdam en punk waren toen een voor mij totaal onbekende wereld.

…tot gevestigd kunstenaar
Na zijn illegale straatkunst kreeg hij in 1983 zijn eerste officiële opdracht. De gemeente Amsterdam vroeg hem toen een graffitikunstwerk te maken op een schutting bij de voorlopige Waterloopleinmarkt. Inmiddels hangen zijn kunstwerken in galeries en musea, en is hij wereldwijd bekend. Vooral om zijn Delfts blauwe prints, die hij ook wel spottend ´Shocking Blue´ noemt.

Zijn werk is vaak dichterbij dan je denkt. Zonder het te weten hebben veel Nederlanders thuis nog wel een of meer van zijn ontwerpen in de badkamer, keuken of zelfs slaapkamer. In 2001-2002 ontwierp hij namelijk een behoorlijke collectie voor HEMA waaronder een slabbetje, deurmat, toilettas, pyjama, keukentextiel, servies en schrijfmateriaal.

Van oost naar west
Voordat hij begon met het Delfts Blauw, brachten meerdere reizen naar onder andere Marokko en Senegal oosterse en Afrikaanse decoratiepatronen in zijn werk. Door de combinatie van de Westerse en niet-Westerse elementen ontstond een eigenzinnige mengeling met een vleugje burgerlijk, avant-gardistisch, spottend en kritisch. Tegelijkertijd behandelt hij elke creatie met respect voor het artistieke aspect van het ambachtelijke werk.

Hugo Kaagman Waterlooplein

Hugo Kaagman Waterlooplein

Eenvoudige techniek met veelzijdige toepassing
Hugo Kaagman gebruikt sjablonen in zijn werk. Deze techniek heeft als voordeel dat hij de beelden op elk materiaal kan aanbrengen. Of dit nu aardewerk is, een houting schutting, canvas of zelfs een trein. In Het Spoorwegmuseum zijn nu drie treinen te zien die hij bewerkte met graffiti. Grappig dat zijn eigen atelier ook tussen de treinen staat: op het perron van Station Amsterdam RAI.

Persoonlijk vind ik zijn sjabloneertechniek en onderwerpen een originele vinding, maar houd ik toch meer van schilderijen. Voor mij heeft een schilderij een ziel, die ontroert of juist wakker schudt. Een verfhuid die de ene keer dun en schraal is, een andere keer heel dik en wild. Waar je ogen aan blijven kleven of waar je in gezogen wordt, zoals bij de grote kleurenvlakken van Mark Rothko.

Bronnen: Wikipedia, Het Spoorwegmuseum, Kaagman.nl

Leren door lezen en schrijven

Schrijven overal en altijdHoe leer jij door lezen en schrijven? Die vraag kreeg ik laatst van iemand die onderzoek naar dit onderwerp doet. Toen ben ik erover gaan nadenken. Over het leren zelf, maar ook over de interne versus de externe focus van lezen en schrijven.

Leren door lezen
Ik lees graag filosofische beschouwingen zoals ‘Tegen de onverschilligheid’, het pleidooi van Joep Dohmen voor een moderne levenskunst. Maar ook de strubbelingen van de personages in een psychologische roman zetten mij aan het denken. En ik smul van boeken als ´The Artist’s way´ en ´Walking in this World´ van Julia Cameron. De theorie in deze boeken biedt kennis over hoe de menselijke geest werkt, hoe we denken dat we heel uniek zijn. Maar dat we toch vaak dezelfde herkenbare gedachten en gedragspatronen hebben.

Ze bieden houvast, een anker voor de eeuwig zoekende mens. Net zoals geloven in een God. Ik geloof zelf liever in eigen kunnen dan in een God buiten mijzelf. Om mezelf te ontwikkelen, te verstevigen.

Leren door schrijven
Een van de handvatten die Julia Cameron in haar boek ´The Artist’s way´ biedt is het dagelijks schrijven van ochtendpagina’s. ‘Dagelijks?!’ hoor ik je al zuchten. Ja, dagelijks een half uur schrijven om de dag te beginnen. Eerlijk is eerlijk, ik ben geen ochtendmens en had dus ook zo mijn bedenkingen. Maar de ochtendpagina’s vormen nu een vast onderdeel van mijn leven. Ze bieden inzicht in mijzelf, scheppen orde in de warboel van mijn eigen gedachten. Daardoor begin ik de dag opgeruimd en doelgericht.

Leren door doen
Julia spoort je ook aan om zelf in actie te komen. Niet alleen maar lezen en schrijven, maar ook doen! Door haar opdrachten (her)ontdek je je eigen creativiteit. Ze stimuleert je dingen uit te proberen, over je eigen schaduw heen te stappen. De uitwerkingen en ervaringen uit deze opdrachten bieden je een blauwdruk van jezelf, een naslagwerk, om op terug te grijpen als je even vergeet wie je bent. Want hoe gek het ook klinkt, we vergeten zelf regelmatig wie we zijn, waar we vandaan komen en naartoe gaan. Dit zegt ook Geertje Couwenbergh in haar boek ‘Zin – Lust in je leven door te schrijven’.

Van buiten naar binnen en weer naar buiten
Lezen en schrijven zijn wat mij betreft onlosmakelijk met elkaar verbonden en tweerichtingsverkeer. Als je leest, neem je de informatie van buiten in je op. Meestal informatie van een ander. Behalve wanneer je je eigen ochtendpagina’s of uitwerkingen van opdrachten terugleest. En zelfs dan lijkt het alsof je werk van een ander leest. Daardoor kun je als het ware met vreemde ogen naar jezelf kijken, afstand nemen.

Schrijven is meer een intern proces naar buiten brengen: de informatie verwerken, herkauwen, opnieuw aan elkaar verbinden, onverwachte verbanden zien, ruimte scheppen, creëren. Dit kun je alleen voor jezelf doen: zelflerend, zelf vermakend. Of voor een breder publiek. Dan moet je wel focussen, je verplaatsen in de lezer. Wat wil de lezer weten? Wat wil ik hem/haar meegeven? Eigenlijk ben je dan alweer meer met de buitenwereld bezig. Met het gevaar dat je je eigen authenticiteit verliest…

Julia Cameron vindt dat je je creativiteit sowieso niet vanuit jezelf moet benaderen. Zij vindt dat je kunst moet maken voor een hoger doel, buiten jezelf. Volgens haar moet je je juist afvragen: voor wie maak ik dit, met welk doel maak ik dit?  Natuurlijk is dat belangrijk als je anderen wilt boeien en binden. Maar volgens mij moet je wel dicht bij jezelf blijven, je eigen hart volgen. Waar word ik blij van? Wat wil ik graag met anderen delen? Vervolgens kunnen anderen daarvan leren of simpelweg genieten.

Wat vind jij?